तोंड व दातांचे आरोग्य पचनसंस्थेचे नेहमीचे आजार

तोंडाला वास येणे म्हणजे श्वासाला वास येणे. हा दुर्गंध दोन कारणांनी येतो. एक म्हणजे पोटात अपचनासारखे आजार असणे. याशिवाय आहारात कांदा, मासे, लसूण असल्यास यामुळेही वास येतो.

दुसरे कारण म्हणजे तोंडातल्या अस्वच्छतेमुळे जंतूंची वाढ होऊन कुजण्याची प्रक्रिया होणे. घाण वास येण्यामागे बहुतेक वेळा हे दुसरे कारण आढळते.

म्हातारपणात लाळेचे प्रमाण कमी पडते. त्यामुळे तोंडाची स्वच्छता कमी राहते. म्हातारपणात दुर्गंध येण्याचे हे एक कारण आहे. वारंवार चुळा भरून स्वच्छता ठेवणे हाच यावरचा सोपा उपाय आहे.

दात तपासण्यासाठी एक चमचा (जीभ दाबण्यासाठी) व प्रकाशझोत लागतो. तपासताना खालील गोष्टींचे निरीक्षण करा.

• दात निरोगी दिसतात ना? (दातावर दंतकवच पूर्ण आहे ना? की टवका गेलेला आहे?)
• नवीन दात येतोय का?
• दातावर काळसर डाग आहे काय? (काळा दात म्हणजे कामातून गेलेला दात.)
• हलणारा दात आहे काय?
• कोणत्याही दातावर कीड, पोकळी निर्माण झाली आहे काय?
• हिरडया निरोगी आहेत काय? (गुलाबी हिरडया निरोगी असतात, लाल असतील तर दाह आहे असे समजावे.) कधी दातावर पिवळसर किंवा काळसर रंग असतो, तो बहुधा तंबाखू-मिश्रीमुळे येतो.
• हिरडया निरोगी असतील तर दोन दातांच्या फटीमध्ये त्या वर चढलेल्या आणि टोकदार दिसतात.
• रोगट हिरडया दातांच्या मुळाशी घडी केल्यासारख्या दिसतात. घडीखाली जंतुदोष टिकून राहतो.
• दातांवर अस्वच्छ थर व पिवळे कीटण आहे का पाहा.

दातांचे आरोग्य मोजण्यासाठी एक पध्दत म्हणजे किडलेले (Decayed) पडलेले (Missing) आणि भरलेले (Filled) दात मोजणे. याला इंग्रजीत DMF गणना म्हणतात. विशेष करून दातांच्या सार्वजनिक आरोग्याच्या संदर्भात हा शब्द वापरला जातो. स्वच्छतेच्या सवयी, खाण्याच्या सवयी, पाण्यातील फ्लोराईड, अनुवंशिकता, इत्यादी घटकांवर DMF ठरतो. DMFT हे कायमच्या दातांसाठी वापरायचे मोजमाप आहे. DMFT हे दुधाच्या दातांसाठी वापरतात.